Я сяджу ў Парыжы і ем паштэт зь беларускага чыжа.

Чыж не вярнуўся з-за мяжы.

Чыж ніколі ня вернецца на зямлю.

Вельмі падобны да патрыятычнага чыжа Ўладзімера Марука і лірычны герой верша Генадзя Бураўкіна “Я ня ганю землі чужыя…”. Магчыма, гэта нават той самы пэрсанаж. Хоць Бураўкін нідзе не намякае, што ягоны верш – маналёг птушкі, а не чалавека, непазьбежная арніталёгія ўзьнікае і ў яго.

Так пачынаецца гэты верш. Паэт літасьціва дазваляе сонцу зазірнуць у іншыя краіны: калі ўжо існуюць недзе на зямлі, дык што паробіш, у прыроды свае капрызы. Вядома, калі б плянэта складалася з адной Беларусі, было б і зручней, і таньней, але аўтар пагаджаецца на прапанаваны яму варыянт: пацерпім. Пасьпім – чамусьці такі стан дужа даспадобы нашым літаратарам. Што ж, добры сон – гэта здароўечка, а яно самае важнае. Ну, а той факт, што беларускім паэтам сьняцца аднолькавыя сны, ужо даўно не пужае – рэпэртуар беларускай падсьвядомасьці вызначаецца адразу на два стагодзьдзі наперад.

Так піша далей аўтар верша. Даволі бездапаможнае апраўданьне. А ці трэба наогул пісаць, калі няма такой патрэбы: абнаўляць поле, мову і птушку над хатай? Аднак сэнс літаратуры аўтар раскрывае ў апошняй страфе:

“Калі не сьпяваць аб Радзіме, дык навошта наогул сьпяваць?” – гэта страшныя словы. Сьпяваць пра іншыя краіны і гарады – грэх, баяць пра жах і боль – злачынства, пісаць пра чужых – забаронена. Забудзь. Маўчы, лаві сэрцам васількі і жалейкі, дзялі неба на кавалкі і краткі і дзякуй богу, што ўсё абышлося.

Паэт Лявон Неўдах засвоіў гэты запавет. У сваім вершы пра Парыж ён пераводзіць стасункі з чужынцамі ў іншую плашчыню – піша пра каханьне, якое ёсьць адвечна парыскай тэмаю, але не забываецца аддаць даніну і патрыятызму:

У Парыжы ў Сэне вада – гэта, вядома, неверагоднае адкрыцьцё. Я наўмысна схадзіў падзівіцца: сапраўды, вада ў Сэне ёсьць, плёскаецца паціху, бура-зеленаватая, бурклівая, сьцюдзёная. Хто б мог падумаць, га? А вось недалёка ад нашага дому – канал Сэн-Мартэн, і там сапраўды няма вады. Канал нядаўна чысьцілі – зь яго спусьцілі ўсю вадкасьць, як з ванны, асушылі да самага дна. А на дне: праржавелыя ровары і матацыклы, вазкі і вазочкі, і яшчэ шмат чаго, сплеценага ў маляўнічыя шэра-зялёныя камкі, – пасьмяротныя абдымкі рэчаў, якія больш нікому не належаць, затанулы блышыны рынак, які расьцягнуўся на кілямэтры…

Далей у вершы пра Галіну – “давялося прайсьці празь вякі, каб быць поплеч з жанчынаю гэтай”. Высьвятляецца, што гэта толькі з Сэнай усё так кепска, а насамрэч за межамі францускай сталіцы буяе жыцьцё. Што

З вадой усё нібыта ясна, як і з рыфмай. Але што за histoire d’amour? Загадкавую Жанэту зь верша Неўдаха ідэнтыфікаваць мне не ўдалося, хаця прэфэктура і знаходзіцца зусім побач з Сэнай. Але калі ўжо паэту не шкада, што не сустрэўся з Жанэтай, дык нам чаго шкадаваць? І ўсё ж гучыць у вершы нейкі вельмі асабісты паэтычны сум: інакш навошта было яе згадваць, тую парыжанку. Нейкую вельмі асабістую гісторыю зашыфраваў паэт у сваім творы, ды так, што хоць утапіся, не расшыфруеш. Што за Жанэта? Для рыфмы? Але і яна не ідэальная. Ці гэта таму, што Жанэта гучыць так па-жаночаму для беларускага вуха? Кранальна – і ўсё ж застаецца тут нейкая таямніца. Чаму Лявону Неўдаху не шкада, што не сустрэўся? Ёсьць у гэтай парыскай Жанэце нейкая пагроза: паэтам да яе лепш блізка не падыходзіць. Скіне чужаземнага кавалера ў Сэну – а раптам у раку з раніцы ваду яшчэ не набралі?..

Сэна, Сэна… Рака, у якой знайшлі сьмерць самыя розныя таленавітыя і няпростыя людзі. Адзін Пауль Цэлян чаго варты. А Незнаёмка з Сэны, пра якую пісалі фон Хорват, Сюпэрв’ель, Сэлін, Набокаў і Арагон, гіпсавую маску якой фатаграфаваў Мэн Рэй? Сэна, што ты зрабіла беларускаму паэту Лявону Неўдаху, за што ён з табой так?..

А вось Рыгор Барадулін, прыгадваючы Парыж у інтэрвію, ня стаў рабіць ашаламляльных адкрыцьцяў, дый ніякіх Жанэтаў на беразе ён ня згадвае. Парыж яго цікавіў зь іншага боку: “…некалі ў Парыжы бачыў рэстаран, які быў насупраць могілак. Ён называўся «Лепей тут, чым насупраць». Так я сябе трымаю тым, што лепей тут, чым там. Хоць, бывае, пачынаю думаць – асабліва калі завядуць, калі хваробы даймаюць, – што лепей было б на Бутаўскіх могілках…”