Паляпшэньне мапаў краін і гарадоў?

Казіно, тлумачэньне магчымых страт.

Бясплатныя карты ў бюро падарожжаў, крытыка іх у нашых гідах, астатняму можна верыць.

Што рабіць у дажджлівыя дні. Або, магчыма, у апошні дзень.

Мастацкая галерэя, у танны дзень. Толькі самыя важныя палотны.

Але дасканала, у дэталях.

Добрыя месцы ў тэатры за бясцэнак, звычайна вядомыя толькі заўсёднікам.

Высадка з параплава.

Рэкамэндаваныя, правераныя гатэлі.

Брашуры з абнаўленьнямі па 10 пфэнігаў, раз на год або каля таго.

Размоўнік, паколькі веданьне мовы дазваляе зэканоміць шмат грошай.

Выданьні з размоўнікам і безь яго, для людзей, якія ведаюць мову.

Наш прынцып: немагчыма вывучыць мову дасканала. Кожны можа вывучыць дастатковую колькасьць слоў зь мінімальнымі намаганьнямі. Больш чым дастаткова навучыцца дрэнна гаварыць на мове і толькі потым лезьці ў глыбіню і думаць пра правілы граматыкі. Парныя інфінітывы. 200 слоў. Свайго роду эспэранта. Жэсты ў Італіі. Стараннае вымаўленьне. Ніякіх перашкодаў для далейшага вывучэньня. Француская ад нас. Самае важнае пра швайцарскі дыялект.

Купіце адзін “За бясцэнак”.

Такі вось невядомы твор Кафкі ў суаўтарстве з чалавекам, які потым здрадзіць яму: ня выканае самую галоўную просьбу свайго памерлага сябра. Але хто асудзіць Брода? Мы людзі, а не Палацы юстыцыі.

Цікава ўчытвацца ў гэтыя наіўныя запісы на гатэльным блянку і спрабаваць зразумець: адчуваецца ў іх стыль Кафкі або не?

За бясцэнак… Возьмем, Ю.? Нядорага. Billig. З такой падарожнай кніжкай мы не прападзем ні ў Парыжы, ні ў Менску, ні на Месяцы. Цяперашнія гіды – прыкладна такія і ёсьць, хіба што пункт наконт публічных дамоў у іх адсутнічае. І тут можна было б зноў завесьці старую песьню: Кафка ведаў, Кафка прадбачыў, Кафка апярэджваў свой час. Нават у такіх дробных справах, як забава з гэтым правадніком. Але добрая літаратура заўжды апярэджвае час – а актуальная, тая, што трапляе ў ягоны нэрв, чамусьці хутка забываецца. А вось старыя праваднікі ператвараюцца ў творы мастацтва – як і паштоўкі, мапы, фота, усялякая драбяза, што ня мела ніякай каштоўнасьці пры жыцьці ўладальніка.

Перад сном я чытаю табе ўголас па-ангельску кніжку 1919 году “Miss Rod” – і ты выпраўляеш мне памылкі. Гэта няхітры, але займальны аповед пра дзяўчынку, якая едзе з Швайцарыі ў Лёндан, каб пайсьці там на курсы мэдсёстраў і зрабіцца карыснай грамадзтву. Магчыма, у 1919 яна была звычайнай выхаваўчай кніжкай, але праз сто гадоў выглядае мастацкім творам, дзякуючы якому шмат што можна адчуць і зразумець, творам, які хвалюе. Вядома, міс Род праяжджае і праз Парыж: праз Gare Saint-Lazare на поўнач да Ля-Маншу зь перасадкай на паром у Кале.

Але Брытанія яшчэ далёка. Навокал краявіды Іль-дэ-Франсу. Магчыма, міс Род едзе тым самым цягніком, на якім Кафка і Брод восем гадоў перад тым ехалі ў Сталіцу сьвету, складаючы свой гід. Яны не разбагацелі. Задуманая імі падарожная супэркніжка так і ня выйшла, нягледзячы на ўсе перамовы Брода з выдаўцамі. А што адбылося б, калі б праект двух сяброў меў посьпех? Кафка мог бы застацца ў гісторыі літаратуры як малавядомы аўтар пачатку ХХ стагодзьдзя, чалавек, які зрабіўся багатым дзякуючы прыдуманаму ім супэрправадніку і пакрысе адышоў ад літаратурных справаў. Годная непрыкметная сьмерць у атачэньні вернай жонкі і мноства дзяцей. Аўтарскія адлічэньні капаюць. Сям’я забясьпечаная. Пасьля нябожчыка засталася куча папераў, самы час іх выкінуць, каб ачысьціць нарэшце гарышча.

Як вы кажаце, Кафка? Не, не чытаў.